انطباق با سلیقه روز مشتری، ضرورت رونق صنایع دستی اردبیل

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل، در وضعیت فعلی 61 رشته صنایع دستی در اردبیل تولید می شود و می توان گفت در تمامی شهرها و روستاهای این استان صنایع دستی تولید می شود.
اما به اذعان خود صنعتگران سهم مطلوبی از بازار فروش نصیب هنرمندان این استان نشده است؛ بطوریکه برخی تولیدات توان رقابت نداشته و استانداردها و ملزومات حضور در بازار در سطح ملی و بین المللی را ندارد.
محسن رزقی که بیش از 20 سال در رشته های سفال گری و نگارگری فعالیت داشته و شاگردان متعددی را تربیت کرده است، پای گفتگو با ما نشسته تا از برخی موانع رونق بازار صنایع دستی استان بگوید.
رزقی معتقد است در وهله نخست رونق صنایع دستی اردبیل نیازمند تغییر مسیر دیدگاه ها است، همه کارشناسان و مسئولان باید نگاه حمایتی داشته باشند و رونق صنایع دستی را به منزله رونق اقتصادی استان تلقی کنند.
صنایع دستی اردبیل در بسته بندی با ضعف مواجه است
استاد رشته سفال در استان اردبیل از جمله موانع موفقیت در بازار فروش را نحوه ارائه صنایع دستی می داند.
او تاکید کرد: تا زمانی که ما با بسته بندی مناسب نسبت به ارائه محصول اقدام نکنیم نباید انتظار خرید مطلوب داشته باشیم. او با بیان اینکه حتی در اندازه تولید اغلب تولیدکنندگان به شیوه سنتی عمل می کنند، ادامه داد: تولید کننده باید به نیاز بازار و سلیقه مشتری توجه نشان دهد.
تاکید اصلی این صنعتگر توجه به بسته بندی همزمان سوغات و صنایع دستی است و معتقد است بیش از صنایع دستی این سوغات شهرها است که از سوی گردشگر خریداری می شود.
رزقی تصریح کرد: به دلیل نیاز جدی به صنایع دستی، طرحی را آماده کرده و حتی برندی برای بسته بندی تعریف کرده ام اما ضروری است سایر صنعتگران پای کار باشند و حتی استاندارهای تولید تعریف کنند؛ که به ویژه در بافته های داری این مهم اهمیت ویژه دارد.
موضوع بسته بندی به حدی طی سال های اخیر به خلایی در بازار فروش صنایع دستی اردبیل تبدیل شده که مطالعه بسته بندی و برندسازی صنایع دستی اخیرا از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان به عنوان اولویت پژوهشی معرفی شد.
اولویتی که قرار است بعد از تصویب با همکاری دانشگاه مطالعه شده و راهکاری برای بهبود وضعی آن ترسیم شود.
عدم همکاری تورگردان ها در معرفی صنایع دستی اردبیل
یکی دیگر از موانع رونق بازار صنایع دستی به تعبیر استاد نگارگری در استان اردبیل عدم همکاری و مشارکت تورگردان ها است. او با ابراز گله مندی از اینکه تورگردان هایی که جهت بازدید از مجموعه جهانی شیخ صفی الدین مراجعه می کنند حتی 10 دقیقه فرصت بازدید از بازارچه صنایع دستی مجاور بقعه را فراهم نمی سازند، اضافه کرد: این موضوع موجب شده با وجود سفر گردشگران، معرفی و فروش چندانی نداشته باشیم.
رزقی خواستار مذاکره با آژانس ها و تورگردان ها در این خصوص شد و تاکید کرد: نباید میزان فروش صنایع دستی به شکلی باشد که عملا در نیمه دوم سال مغازه ها حالت تعطیل به خود گیرد.
او به ضرورت فضاسازی مناسب در بازارچه صنایع دستی اشاره کرد و افزود: با هزینه کرد اندک و استقرار غرفه های سیار فروش سوغات و غذاهای محلی می توان بازارچه را احیا کرد.
این هنرمند معتقد است حتی روخانه بالخلی چای نیز ظرفیت قابل توجهی برای دایر شدن غرفه های فروش صنایع دستی و سوغات است؛ بطوریکه می توان با احداث چند پل فلزی دو سمت رودخانه را در فواصل اندک به هم مرتبط و غرفه هایی برای فروش دایر کرد.
اردبیل در تولید یک یا دو رشته صنایع دستی محدود نشود
تاکید دیگر سفالکار برجسته استان به تنوع در تولیدات صنایع دستی است؛ بطوریکه غفلت از تنوع موجب تصاحب بازار توسط رقبا می شود.
رزقی که معتقد است تولید سفال در اردبیل قدمت دیرینه دارد و یافته های باستان شناسی نشان می دهد که حتی سبک تولید در این منطقه وجود داشته، اضافه کرد: با این وجود به دلیل هزینه های تولید اردبیل توان رقابت با استان های دیگر را نداشته که جهت رفع این مشکل ما تولید سرامیک را حدود هفت سال قبل پیشنهاد دادیم اما عملا حمایت نشد. او اضافه کرد: محدود کردن استان در برخی تولیدات به ویژه بافته های داری صحیح نیست و به عنوان مثال در رشته قلم زنی تجربه موفقی داریم و امروز قلم زنی اردبیل توانسته گوی سبقت را از اصفهان نیز برباید.
رزقی تصریح کرد: باید فضا و میدان فعالیت برای صنعتگران فراهم باشد و مسئولان نیز از تنوع تولید حمایت کنند؛ بی شک این مهم موجب می شود سهمی مطلوب از بازار به اردبیل اختصاص یابد.
یکی از تجربه های موفق توجه به تنوع تولیدات و به روز رسانی آن که عملا در تولیدات محسن رزقی مشاهده می شود، تزئینات نقش برجسته سفال است.
بطوریکه نمونه این تزئینات در سالن فدک، نگارخانه خطایی مجموعه جهانی شیخ صفی الدین و کتابخانه مرکزی اردبیل مشاهده می شود.
این تجربه که با استقبال مخاطب نیز مواجه شده نشان می دهد صنایع دستی اردبیل نیازمند تنوع بخشی به تولیدات بر اساس نظرسنجی از مشتریان است.
استفاده از صنایع دستی نیازمند فرهنگ سازی است
محدود شدن به شیوه و شکل خاصی از تولید به عقیده اغلب هنرمندان محکوم به شکست است.
از سویی به اعتقاد رزقی استفاده از صنایع دستی نیازمند فرهنگ سازی است. او با ذکر مثالی به تولید کیفی ترین کریستال در ژاپن اشاره کرد و افزود: با این وجود خود ژاپنی ها استفاده از ظروف سفالی را ترک نکرده اند.
او با اذعان اینکه در خود اردبیل زمانی همه از ظروف سفالی استفاده می کردند، ادامه داد: در محله داش کسن گروهی به سفال گری و گروهی به آهک پزی اشتغال داشتند؛ اما امروز حتی در یک خانه ظروف سفالی استفاده نمی شود و سفال گری نیز به مانند گذشته رونق ندارد. رزقی تصریح کرد: این فرهنگ سازی حتی باید برای گردشگران نیز انجام شود و با انسجام نیروها و همدلی دستگاه ها می توان استفاده از صنایع دستی را نهادینه کرد.
تنوع تولیدات صنایع دستی این استان کم نظیر در کشور است هر چند صنایع دستی یکی از ظرفیت های بالقوه اشتغال پایدار محسوب می شود اما در راستای بازاریابی و فروش محصولات اجرای برنامه های جدید دردستور کار است.
بیش از 17 هزار صنعتگر در استان اردبیل با پروانه تولید فعالیت می کنند. گفته می شود شمار کل صنعتگران با پروانه و بدون پروانه تا 80 هزار نفر نیز می رسد.
در شهرها و روستاها برخی صنعتگران تنها از مسیر تولید صنایع دستی ارتزاق می کنند و این در حالی است که میزان فروش در برخی مواقع کفاف هزینه های تولید را نمی کند.
گردشگرانی که از شهرها و کشورهای دیگر به اردبیل سفر می کنند معتقدند این استان صنایع دستی کم نظیری دارد. اما آنچنان که ذکر آن رفت، از میان برداشتن برخی ضعف ها می تواند اردبیل را در صدر مراکز تولید و فروش صنایع دستی قرار دهد.
به منظور رفع مشکل صنتعگران اولین نمایشگاه و بازارچه صنایع دستی، سوغات و هدایای استان اردبیل در خیابان مقدس اردبیلی شهر اردبیل کلنگ زنی شده است.
این پروژه عظیم بر اساس دغدغه های مطرح شده از سوی صنعتگران در جلسات هم اندیشی طراحی شده است و قرار است تا زمان بهره برداری از آن نسبت به برندسازی و بسته بندی صنایع دستی استان نیز طرح هایی عملیاتی شود.
در عین حال مطابق تصمیم مسئولان راه اندازی بازارچه های فروش صنایع دستی در شهرستان ها مورد حمایت است. اقداماتی در خصوص راه اندازی غرفه های فروش در فروشگاه رفاه عملیاتی شده و در مراکز اقامتی سرعین نیز مشابه آن در حال اجرا است.
گفتگو: ونوس بهنود